فیلتر گیربکس یکی از قطعات حیاتی در سیستم انتقال قدرت خودرو است که با وجود اندازه کوچک، نقش بزرگی در سلامت گیربکس و افزایش عمر مفید آن دارد. اگر به دنبال کاهش هزینه های تعمیرات خودرو و افزایش بازدهی سیستم گیربکس هستید، شناخت دقیق فیلتر گیربکس و زمان تعویض آن اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به طور کامل بررسی می‌کنیم که فیلتر گیربکس چیست، چه کاری انجام میدهد، چه زمانی باید تعویض شود و چه علائمی نشان دهنده خرابی آن است.
فیلتر گیربکس چیست؟
فیلتر گیربکس قطعه ای است که در مسیر روغن گیربکس قرار دارد و وظیفه دارد ناخالصی ها، براده های فلزی، گرد و غبار و ذرات ناشی از اصطکاک را از روغن گیربکس جدا کند. این فیلتر در خودروهایی که دارای گیربکس اتوماتیک هستند اهمیت بیشتری دارد، زیرا در این نوع گیربکس ها، روغن نقش کلیدی در انتقال نیرو، خنک کاری، روان کاری و عملکرد کلاچ ها دارد.
انواع فیلتر گیربکس
فیلترهای گیربکس به طور کلی در دو دسته قرار میگیرند:
- فیلتر داخلی (Internal Filter):
درون محفظه گیربکس نصب میشود و برای تعویض آن باید کار باز کردن کارتل گیربکس انجام شود. - فیلتر خارجی (External Filter):
مشابه فیلتر روغن موتور، در بیرون از گیربکس قرار میگیرد و تعویض آن ساده تر است. برخی خودروهای جدید مانند هیوندای سوناتا و کیا اپتیما از این نوع فیلتر استفاده میکنند.
وظایف اصلی فیلتر گیربکس
- تصفیه روغن گیربکس از ذرات معلق و آلودگی ها
- جلوگیری از ورود براده های فلزی به سوپاپ ها و شیرهای کنترل
- افزایش طول عمر روغن گیربکس
- محافظت از اجزای حساس مانند پمپ روغن، توربین و شیر برقی ها
- کمک به عملکرد روان و بدون ضربه گیربکس اتوماتیک
علائم خرابی یا گرفتگی فیلتر گیربکس
۱. تاخیر در تعویض دنده: اگر فیلتر گیربکس گرفته باشد، فشار روغن افت میکند و باعث تأخیر در شیفت دندها میشود.
۲. لغزش دنده ها (Gear Slipping): کاهش جریان روغن تصفیه شده باعث عملکرد ناقص گیربکس می شود.
۳. صدای غیرعادی از گیربکس: صدای ناهنجار هنگام تعویض دنده می تواند نشانه گرفتگی فیلتر باشد.
۴. روشن شدن چراغ چک گیربکس یا چک موتور: در خودروهای هوشمند، سنسورها افت فشار روغن را تشخیص میدهند.
5. بوی سوختگی یا تغییر رنگ روغن گیربکس: روغن آلوده و گرم بیش از حد ممکن است به دلیل عملکرد ناقص فیلتر باشد.
زمان مناسب برای تعویض فیلتر گیربکس
زمان تعویض فیلتر به نوع خودرو، مدل گیربکس، شرایط رانندگی و نوع روغن استفاده شده بستگی دارد. اما به طور کلی:
- برای بیشتر خودروهای اتوماتیک، هر 50,000 تا 80,000 کیلومتر تعویض فیلتر و روغن گیربکس توصیه میشود.
- در شرایط رانندگی سنگین (ترافیک شدید، رانندگی کوهستانی، بکسل کردن بار)، ممکن است نیاز به تعویض زودتر باشد.
نکته مهم این است که در برخی خودروها مانند کیا سورنتو یا هیوندای توسان، فیلتر گیربکس غیرقابل تعویض طراحی شده است و فقط با بازسازی کامل گیربکس قابل دسترسی است. در چنین مواردی، تعویض به موقع روغن اهمیت بیشتری دارد.
فیلتر گیربکس قابل شست و شو وجود دارد؟
برخی مدل های فیلتر گیربکس به صورت توری فلزی طراحی شده اند و امکان شست و شو دارند. اما بیشتر فیلترها یک بار مصرف هستند و باید هنگام سرویس، تعویض شوند. بهتر است همیشه طبق دفترچه راهنما یا توصیه ی تعمیرکار متخصص عمل کنید.
اهمیت استفاده از فیلتر گیربکس اصلی (OEM)
استفاده از فیلترهای غیراصل یا بیکیفیت می تواند باعث افت فشار روغن، خرابی پمپ گیربکس و حتی آسیب جدی به گیربکس شود. بنابراین حتما از فیلتر اصلی با شماره فنی مناسب خودرو استفاده کنید. به عنوان مثال:
- فیلتر گیربکس کیا اسپورتیج مدل 2015 با گیربکس 6 سرعته، شماره فنی خاص خود را دارد.
- فیلتر گیربکس هیوندای النترا 2014 با فیلتر گیربکس مدل 2017 متفاوت است.
نتیجه گیری : چرا نباید فیلتر گیربکس را نادیده بگیریم؟
نادیده گرفتن فیلتر گیربکس مانند راندن خودرو بدون فیلتر روغن است. آلودگی در سیستم گیربکس باعث افت کارایی، افزایش استهلاک و در نهایت هزینه تعمیرات بسیار بالا میشود. با یک بررسی ساده و تعویض فیلتر به موقع، میتوانید عمر گیربکس خودرو را تا چندین سال افزایش دهید.